Jump to content

ծանր

Վիքիբառարան-ից

Հայերեն

Դասական ուղղագրութեամբ՝ ծանր

վանկեր՝ ծա•ն(ը)ր 

Ստուգաբանություն

[խմբագրել]

Թերևս փոխառություն կովկասյան (քարթվելական) աղբյուրից՝ վրացազանյան con- «կշռել»։

Ածական

  1. մեծ կշիռ, քաշ ունեցող, ծանրաքաշ ◆ Ծանր քար, ճամպրուկ։ ◆ Քարերի վրա զրնգացին ծանր պայտերը։ (Ակսել Բակունց) ◆ Երևի կարողությունից, դուրս ծանր բան ես վեր առել և պորտդ վեր ես գցել։ (Րաֆֆի) ◆ Եվ սկսեց անձրևը, նախ դանդաղ, ծանր կաթիլներով, ապա որպես վարար հեղեղ։ ◆ Ծանր բռունցքով զարկեց Թիդմանին։ (Ավետիք Իսահակյան)
  2. ծավալով համեմատաբար մեծ, խոշոր և ծանրանիստ ◆ Սենյակի կենտրոնում դրված էր ծանր սեղանը։ ◆ Թեև ծանր ձյուն էր, սակայն սառնամանիքն այդքան էլ ահավոր չէր։ Սերո Խանզադյան, ◆ Անձրևի ծանր կաթիլներ։
  3. խիտ, հաստ, թանձր ◆ Ծանր վարագույրներով փակված էին պատուհանները։, ◆ Ծանր մառախուղ։ ◆ Ծանր կտոր։
  4. մեծագումար, արժեքով, վճարման չափով մեծ ◆ Ծանր գներ, փրկանք։
  5. ոչ դյուրաշարժ, արագությունից ու թեթևությունից զուրկ, դանդաղ, ոչ արագ ◆ Ծանր քայլվածք։ ◆ Իսկ իշխանը դիտմամբ ծանր է առաջանում, մտածելով, թե մինչև սեպուհի դարձը ինքը կարող է տեղ հասնել։ (Մուրացան) ◆ Ինչպես ծանր ես պատմում դու, Սեդա։
  6. քանակով շատ, մեծաքանակ ◆ Ծանր զորքը ծարժվեց դեպի լեռնային գավառները։ ◆ Աբասը ոչ միայն ծանր փրկանք նշանակեց դրա համար, այլև պահանջեց պատերազմական… վնասը։ (Մուրացան)
  7. մեծ ջանք, աշխատանք պահանջող ◆ Ծանր գործ, աշխատանք։ ◆ Տայոց իշխանը լուր տվավ նրանց. թե աբխացած աբաեր թագավորը ծանր զորքով մտել է յուր նահանգը (Մուրացան) ◆ Աշխատությունը, ծանր, անընդհատ աշխատությունը համառ՝ սպառել էր նրա մեջ կենդանական ամեն զորություն:{ (Րաֆֆի)
  8. մեծ նեղություն պատճառող, մեծ դժվարությունների հետ կապված ◆ Ծանր մարտեր, ընդհարում։ ◆ Կարծես ծանր աշխատությունից վաստակաբեկ նա յուր աչքերը դարձրեց դեպի Սեդան։
  9. մեծ թափ ունեցող, ուժեղ, ուժգին ◆ Ծանր հարված, ապտակ։
  10. մեծ հոգս, մտահոգություն պատճառող, մտատանջությունների առիթ հանդիսացող ◆ Երեխային բարձրագույն կրթություն տալու հարցը մի ծանր հոգս էր դարձել նրա համար։
  11. կրելու, դիմանալու, տանելու համար դժվարին, դժվար, անբարենպաստ ◆ Ծանր հարկեր, ծանր կացություն, դրություն։
  12. անախորժ, տհաճ ◆ Անցած բերկրանքը անմիտ օրերի ինձ համար ծանր է որպես ըմպելյաց շոգի։ Հովհաննես Հովհաննիսյան
  13. դժվարություններով, հոգսերով, զրկանքներով լի ◆ Ծանր էր նրա կյանքը այդ օրերին և է´լ ավելի ծանր` ապագայի հեռանկարը։
  14. ֆիզիկական ու հոգեկան տհաճ, հիվանդագին զգացում պատճառող, մղձավանջային ◆ Ծանր քուն, հարբեցում։
  15. խորունկ, խոր, մեծ, սաստիկ ◆ Ծանր կսկիծ, վիրավորանք։
  16. վիրավորանք պատճառող, վիրավորական, նախատական ◆ Ծանր խոսքեր ասցաին միմյանց։
  17. ֆիզիկական տանջանքներով, տառապանքներով լի, տանջալից ◆ Ծանր ծնունդ, մահ, հոգեվարք։
  18. խիստ, անողոք, դաժան ◆ Ծանր պատիժ։
  19. ծայրահեղորեն լուրջ, վտանգավոր ◆ Ծանր հիվանդությունը նրան մահճին էր գամել։
  20. վտանգավոր վիճակում գտնվող ◆ …Ծանր վիրավոր Բանդարանիկեն կոչ է արել «Ներողամտաբար վերաբերվել…և չհետապնդել նրան»։ (Կ. Ռյուկման)
  21. հոգեկան տանջանքներով, տառապանքներով լի, վշտալից, տառապալից ◆ Ա՜խ, անսեր կյանքը ծանր է գեհենից։ (Վ. Միրաքյան)
  22. հաստ շերտ կազմող ◆ Ծանր ձյունը ծածկել էր ճանապարհը։
  23. ձանձրալի, ձանձրույթ պատճառող, տաղտկալի ◆ Անհետաքրքիր ծանր ժամեր անցկացրինք նրան սպասելով։
  24. անդուր, հոտառության համար ոճ ախորժելի ◆ Ծանր հոտ։
  25. մեծ ծավալ և հզոր սպառազինություն ունեցող ◆ Ծանր տանկ, ռմբակոծիչ։
  26. հզոր կարողությամբ և մեծածավալ մեքենաներ արտադրող ◆ Ծանր մեքենաշինություն։
  27. մռայլ, խոժոռ ◆ Ծանր հայացք։
  28. ապականված, կողտոտ ◆ Ծանր օդ։
  29. դժվարամարս ստամոքսը ծանրաբեռնող ◆ Ծանր կերակուր։
  30. հղի (ժղ․)
  31. լրջամիտ, ծանրաբարո ◆ Նա գիտե իրեն ծանր պահել։
  32. իր ծավալով, մուգ գույնով, մեծ չափերով և այլնով ծանրության տպավորություն թողնող ◆ Ծանր դուռ, կամարներ։
  33. մեծ կազմվածք ունեցող, զանգվածեղ ◆ Նա հազիվ էր քարշ տալիս իր ծանր մարմինը։
  34. ոչ նրբագեղ, խիստ ճոռոմ և ոչ հասկանալի (լեզվի մասին) ◆ Նա շատ ծանր լեզվով է գրում։
  35. որոշման, լուծելու համար մեծ դժվարություն ներկայացնող, կնճռոտ, բարդ, դժվար լուծելի ◆ Ծանր խնդիր, առաջադրանք։
  36. ոչ մարդամոտ, անբարեհամբույր, ոչ սրտամոտ ◆ Ծանր բնավորություն։
  37. չարագուշակ, տխուր, ճնշող ◆ Ծանր նախազգուշացում, տրամադրություն։
  38. դժվարությամբ կատարվող, տեղի ունեցող, ոչ սովորական, ոչ նորմալ ընթացքով ընթացող ◆ Ծանր շնչառություն, հևոց։
  39. տհաճ, անախորժ, անհարմար վիճակ ստեղծող ◆ Ծանր լռություն, լարվածություն։
  40. պատասխանատու, լուրջ մոտեցում, վերաբերմուքն պահանջող ◆ Ծանր պարտականություն, առաքելություն։
  41. լսողությունտ տկարացած, թույլ ◆ Ծանր լսողություն, ականջները ծանր են լսում։
  42. խիստ պատժի ենթական, խիստ դատապարտելի ◆ Ծանր հանցանք, մեղք։
  43. մեծ վիշտ պատճառող, մեծ նշանակություն ունեցող ◆ Ծանր կորուստ։
  44. մեծ չափերի, բազմության հասնող, մեծամեծ ◆ Թշնամին ծանր կորուստներ կրեց։
  45. հոգեկան մռայլ ապրումներ, հուզմունք, տխրություն առաջ բերող, տխրություն պատճառող ◆ Կոշմառի պես ծանր էր ու մթին սենյակի խավարը։ (Ակսել Բակունց)
  46. ցրտաշունչ, ցուրտ ◆ Ծանր ձմեռ, բուք։
  47. հնացած, կծված, կծվահամ տվող ◆ Ծանր յուղ։
  48. մեծ տրամաչափ և կրակային մեծ հզորություն ունեցող ◆ Ծանր գնդացիր, հրետանի։
  49. խոր մինչև հոգու խորքերը թափանցող, ամբողջ էությունը համակող ◆ Ծանր ապրումներ։

Հոմանիշներ

[խմբագրել]
  1. ծանրակշիռ, ծանրաքաշ, ծանրածանր (շատ)
  2. դժվար, դժվարին, տաժանելի, դժնդակ, ծանր, տատասկոտ, փշոտ, անհեշտ, պատաղավոր, զոռ (փխբ․), (հզվդ․), (բրբ․)
  3. տե´ս վտանգավոր
  4. տե´ս կարևոր
  5. տե´ս հեղձուցիչ
  6. տե´ս ծանրավուն
  7. տե´ս ծանրաբարո
  8. տե´ս ուժեղ, ուժգին
  9. տե´ս տհաճ
  10. տե´ս հոգսաշատ
  11. տե´ս մղձավանջային
  12. տե´ս խիստ
  13. տե´ս վշտալից, տառապալից
  14. տե´ս ոճրական

Արտահայտություններ

[խմբագրել]
  1. ծանր աթլետիկա - սպորտի այն ձևեր, որոնց մեջ մտնում են ծանրություններ բարձրացնելու զանազան տեսակներ
  2. ծանր ականջ - տկար լսողություն ունեցող
  3. ծանր արդյունաբերություն - արտադրամիջոցներ արտադրող արդյունաբերական ճյուղերի ամբողջությունը
  4. ծանր արտիլերա - տե´ս ծանր հրետանի
  5. ծանր բեռ
    1. մեծ հոգս
    2. նյութական ծախս, ծանրաբեռնվածություն
    3. տհաճ, սրտին թչ մոտ պարտականություն
  6. ծանր գալ
    1. կշռվող ապրանքը ծանր լինել, ծանր կշռվել
    2. սրտին դիպչել
  7. ծանր գլուխ - ծանրաբարո, լրջախոհ
  8. ծանր ձեռք ունենալ - ձեռքը ծանր լինել, ուժգին ու մեծ ցավ պատճառող հարված ունենալ
  9. ծանր ինդուստրիա - ծանր արդյունաբերություն
  10. ծանր հրետանի
    1. մեծ տրամաչափով ու գաբարիտով և հզոր կրակային ուժով հրետանի
    2. մարմնող ու դանդաղաշարժ մարդ (կտկ.)
    3. հեղինակությամբ, հմտությամբ, գիտելքիներով ծանրակշիռ մարդ, որի միջամտությունը որևէ բանում վճռական նշանակություն կարող է ունենալ
    4. առարկություններից, փաստարկներից և այլնից կարևորագույնը, առավել ծանրակշիռը
  11. ծանր մետաղներ - բարձր տեսակարար կշիռ ունեցող , ետաղներ (պզինձ, կապար, անագ և այլն)
  12. ծանր նստել
    1. թանկ գնով ձեռք բերվել, մեծ ծախս նստել
    2. խիստ կերպով տուժել, պատժվել, թանկ նստել
  13. ծանր շունչ ունենալ - կաշկանդիչ, մռայլ, ճնշող ազդեցություն թողնել (իր ներկայությամբ)
  14. ծանր ոտք
    1. տեղից, դժվարությամբ շարժվող, ծանրաշարժ, դժվարաշարժ
    2. իր հետ ձախորդություն բերող, չարագուշակ, նաֆս
  15. ծանր ջրածին - նույնն է` դեյտերիում
  16. ծանր ջուր - սովորական ջրի համեմատությամբ մեծ խտություն ունեցող ջուր, որը ստացվում է դեյտերիումի ու թթվածնի միացությամբ
  17. ծանր տարրեր - ատոմային բարձր տեսակարար կշիռ ունեցող քիմիական տարրեր
  18. ծանր ու բարակ - տե´ս ծանրուբարակ
  19. ծանր ու թեթև անել
    1. ձեռքով որոշել որևէ բանի ծանր կամ թեթև լինելը
    2. կշռադատել, բազմակողմանիորեն մտածել որևէ բանի վրա
  20. ծանր ու մեծ - տե´ս ծանրումեծ
  21. ծանր ֆիգուրներ - թագուհիները և նավակները (շխմ.)
  22. ծանր քաշ - մազրիկների քաշային կարգ, որին պատակնում են մարմնի ոչ պակաս քան 81 կգ քաշ ունեցող մարզիկները (բռնցքամարտիկներ, ըմբիշներ, ծանրորդներ)
  23. ծանր քաշային կատեգորիա - տե´ս ծանրքաշային կատեգորիա
  24. իրեն ծանր ծախել - նազուտուզ անելով, դժվարությամբ համաձայնություն տալ մի բանի
  25. ծանր հանցագործություն-տե՛ս մահապատիժ՝ մահապատժի արժանի

Աղբյուրներ

[խմբագրել]
  • Դ․Ս․ Չիլինգարյան, Ե․Լ․ Երզնկյան, Պաշտպանական-անվտանգային տերմինների հայերեն-ռուսերեն-անգլերեն բացատրական բառարան, Գյումրի, «ՀՀ ՊՆ ռազմավարական հետազոտությունների ինստիտուտ», 2015 — 1196 էջ։
Ստացված է «https://hy.wiktionary.org/w/index.php?title=ծանր&oldid=1750489» էջից