Հայերեն

ՄՀԱ՝ [χɛχˈtɛl]

Դասական ուղղագրութեամբ՝

վանկեր՝ խեղ•դել

Ստուգաբանություն

Բայ

պարանի, ձեռքի, ջրի և այլ միջոցներով շնչառությունը կասեցնելով մեռցնել ◆ Ու զավակի բուկը բռնած խեղդում էր սև ճանկերում։ Հովհաննես Թումանյան ◆ Հեղեղը սրբել էր հասած արտերը և մինչև անգամ հնձվորներ էր խեղդել: (Ակսել Բակունց) ◆ Բուքը խեղդել էր ճամփորդներին։
կախաղանի միջոցով իմահապատժի ենթարկել ◆ Քեզ կազատենք, թեկուզ թագավորը դրա համար մեզ խեղդել տա։ (Ղազարոս Աղայան)
շնչառությունը դժվարացնել, ազատ շնչելու արգելքներ ստեղծել ◆ Արցունքները…խեղդում էին նրան։ (Բոգդան Վերդյան) ◆ Շոգը խեղդում էր մարդկանց։
բռնությամբ ճնշել, վերացնել (փխբ․) ◆ Խավարակուռ ոգիները…խեղդեցին քաջարի բասկերի նորանվաճ ինքնուրույնությունը։ (Ավետիք Իսահակյան) ◆ Արյան մեջ խեղդեցին ժողովուրդների ապստամբությունները։
ճնշել, սեղմել ◆ Շապիկի օձիքը նեղ է, խեղդում է:
դժվարությամբ կուլ գնալով շնչառությունը արգելել (որոշ ուտելիքների մասին)
ծիծաղելուց, ուրախության կամ վիշտի ևն բուռն արտահայտությունից հևասպառ, շնչասպառ լինել
որևէ զգացմունք, ներքին ցանկություն, պահանջ զսպել, լռեցնել (փխբ․) ◆ Խեղդելով իր մեջ ծարավը… նա մատնվելէր թմրության։ (Գարեգին Սևունց) ◆ Ջուր եմ տանում գինու մեջ խեղդելու իմ տրտմությունը։ (Ավետիք Իսահակյան)
նեղել, ծանր վիճակի մեջ դնել (փխբ․) ◆ Նեղությունը ժողովրդին խեղդում է: (Ակսել Բակունց) ◆ Անճարկությունը խեղդում էր նրան։ Դերենիկ Դեմիրճյան
արգելակել, խլացնել (փխբ․) ◆ Փոթորիկը ձայնդ պիտի խեղդեր: Ռուբեն Զարդարյան
գետնին սեղմելով քաշ տալ այս ու այն կողմ
ծունկը վրան դնելով սեղմել (փխբ․) ◆ Ցորենի խուրձը խեղդեց: (Նաիրի Զարյան)
թույլ չտալ աճել, աճը կանգնեցնել (փխբ․) ◆ Մոլախոտերը խեղդում են վաղահաս ծաղիկներին։ (Ակսել Բակունց) ◆ Տեսեք, թե ինչ արմատներ եք թողնում հողի մեջ, հինգ օր հետո կհոռանան ու կխեղդեն բամբակենին։ (Հրաչյա Քոչար)
մի բան պահանջելով անելանելի կացության մեջ դնել (փխբ․) ◆ Հարկահավաքները խեղդում են գյուղացիներին։ ◆ Դեռ խեղդում էինք պարտքերի տակ, Ու հետ խլում տունը կամ այգին։ Հովհաննես Թումանյան
տվայտանք պատճառել, հոգեպես ճնշել (փխբ․) ◆ (Մայրս) լուռ շոյում է գլուխս:Խեղդում է ինձ այդ լռությունը։ (Վահան Թոթովենց) ◆ Խեղդող, ճնշող թախիծ։ Եղիշե Չարենց
ճզմել, տրորել (փխբ․) ◆ Հեք ծաղիկն, զոր խեղդեցի վայրկյանի մը մեջ անհույս։ (Միսաք Մեծարենց)
չափազանց առատությամբ ճնշել, ծայրահեղ շատությամբ նեղել ◆ Այգիները խեղդել են գյուղը
բուռն կրքով, կարոտով գրկել, գրկին սեղմել (փխբ․)
լռության մատնել, չհայտնել ◆ Ձեր կոկորդում խեղդեցեք բոլոր կայսերական մոլորությունները։ (Վահան Թոթովենց)
խուզել, կտրել ◆ Եվ արցունքները խեղդեցին նրա ձայնը։ (Ավետիք Իսահակյան) ◆ Հուզմունքն ու զայրույթը խեղդեցին նրա բառերը։ (Վահան Թոթովենց)

Հոմանիշներ

հեղձել, խեղդամահ անել, հեղձամահ անել, շնչահեղձ անել, շունչը կտրել, բկախեղդ անել, սկռել, խեղդալոխ անել (գվռ․)

Արտահայտություններ

Բաղադրյալ բառեր
խեղդվել

Թարգմանություններ
անգլերեն՝ throttle, strangle, drown, stifle, smother, suffocate, asphyxiate գերմաներեն՝ դանիերեն՝ թուրքերեն՝ իսպաներեն՝ իտալերեն՝ հոլանդերեն՝ հունարեն՝ շվեդերեն՝ պորտուգալերեն՝ ռուսերեն՝ души́ть (ru) ‎(dušítʹ), задуши́ть (ru) ‎(zadušítʹ), топи́ть (ru) ‎(topítʹ) վրացերեն՝ ուկրաիներեն՝ души́ти (uk) ‎(dušýty), задуши́ти (uk) ‎(zadušýty), заду́шувати (uk) ‎(zadúšuvaty), топи́ти (uk) ‎(topýty) ֆրանսերեն՝

Աղբյուրներ

Էդուարդ Բագրատի Աղայան, Արդի հայերենի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայաստան», 1976։
Հրաչյա Աճառյանի անվան Լեզվի Ինստիտուտ, Ժամանակակից հայոց լեզվի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1969։
Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1967։
Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բացատրական բառարան, Երևան, «Երևանի Պետական Համալսարան», 2009։
Սերգեյ Աշոտի Գալստյան, Դպրոցական բառակազմական բառարան (Դպրոցական մատենաշար) (խմբ. Հովհաննես Զաքարյան), Երևան, ««Զանգակ-97» հրատարակչություն», 2011 — 230 էջ, ISBN 978-99941-1-933-2։